Strofe uit ‘Jeruzalem, mijn vaderstad van Willem Barnard herzien

De derde strofe van het lied ‘Jeruzalem, mijn vaderstad, mijn moederhuis’ van Willem Barnard (1920-2010) heeft een nieuwe tekst gekregen. Hoewel dit lied in het nieuwe Liedboek voor de Kerken 21 strofen kent (nr. 737), is in de r.-k. praktijk alleen gangbaar de versie met 3 strofen, waarbij ook een andere melodie wordt gebruikt dan die in het nieuwe liedboek. Aanleiding vormde de bezwaren tegen de vijfde versregel 'de negers met hun loftrompet' in couplet 3. Met deze wijziging is ingespeeld op het bezwaar tegen het gebruik van het woord ‘negers’, dit woord heeft inmiddels een racistische lading heeft, al is er geen enkele twijfel aan de integere motieven van Barnard toen hij dit lied schreef of aan de andere reikwijdte van het dit woord in zijn tijd.

De nieuwe versie is opgenomen in de driedelige Barnardbundel ‘In wind en vuur’ die mei 2022 verschijnt. Het lied ‘Jeruzalem, mijn vaderstad, mijn moederhuis’ schreef Barnard ergens tussen 1958 en 1961, waarbij hij zich liet inspireren door een Engelse hymne uit de zestiende eeuw, die zelf weer sterk middeleeuwse wortels heeft. In de r.-k. praktijk werd de verkorte versie populair onder de melodie van Auld lang syne. Het lied verwijst naar het hemelse Jeruzalem, het Bijbelse beeld waarbij mensen en volken die geleden hebben onder vervolging en onderdrukking uiteindelijk een plaats vooraan krijgen.

Barnard schreef het lied mede tegen de achtergrond van de zwarte burgerrechtenbeweging in de Verenigde Staten en zijn bewondering voor mensen als Martin Luther King. Ook deze Amerikaanse predikant gebruikte het begrip ‘negro’ als een neutrale aanduiding van de zwarte bevolking, onder meer in zijn bekende toespraak I have a dream (‘…and there will be neither rest nor tranquility in America until the Negro is granted his citizenship rights’). In het kader van een groot project waarbij alle liederen van Willem Barnard worden gepubliceerd, staat een aangepaste versie van het Jeruzalemlied in de genoemde uitgave In wind en vuur. De laatste vier regels van vers 2 luiden nu als volgt: “Hoor! Gospelzang, trompetgeschal, ’t halleel – uw Naam is groot. Loof God die machten breken zal en van hun tronen stoot”. Ook het begin van vers 3 onderging een wijzingen en luidt nu als volgt: “Van alle kanten komen wij de lange lanen door, het is een eindeloze rij, de kinderen gaan voor”. De erfgenamen van Barnard hebben van harte ingestemd met deze aanpassingen. De Interkerkelijke Stichting voor het Kerklied beveelt het gebruik van de nieuwe tekst van harte aan.