Overig

Er zijn cursussen
• Muziek in de Liturgie (meerdere cursussen met verschillende onderwerpen)
• Gregoriaans (cursussen op 3 niveaus)
• Stemvorming (4 soorten cursussen)

Cursussen “Muziek in de Liturgie"

Onderwerpen:
• kerkelijk jaar
• ordinarium (vaste gezangen in de viering)
• proprium (wisselende gezangen in de viering)
• feesten
• riten, symbolen en sacramenten
Naast deze onderwerpen kunnen op aanvraag korte cursussen worden georganiseerd met onderwerpen die je zelf kiest.

VOOR WIE? De cursussen zijn bestemd voor (leken)voorgangers, koordirigenten (alle koorsoorten), organisten en andere instrumentalisten, koorleden, leden van liturgische werkgroepen en voorts iedereen die zich op de een of andere manier bezig houdt met de keuze van teksten en de daarbij behorende liturgische muziek voor diverse soorten liturgievieringen.
WAARTOE? De cursussen gaan in op de vragen die aan de orde komen bij de keuze van muziek in een orde van dienst, toegespitst op de genoemde onderwerpen.
INHOUD
a. De verschillende orden van dienst
b. De relatie tussen de Schriftlezingen en de liturgische muziek
c. Welke muzikale vorm past het beste bij de verschillende onderdelen v/e orde van dienst?
d. Wie zingt wát?
e. Welk muzikaal repertoire is voorhanden?
f. Luisteren naar muziekvoorbeelden
g. Zingen van muziekvoorbeelden
h. De indeling van het kerkelijk jaar en de belangrijkste liturgische feesten

Cursussen gregoriaans

Er zijn cursussen op verschillende niveaus:
• Startcursus gregoriaans
• Cursus gregoriaans voor gevorderden
• Cursus gregoriaans niveau “Kerkmusicus III”
De cursussen sluiten qua niveau op elkaar aan.
De cursussen worden o.a. gegeven aan de hand van het boek van J. Elemans: “Gregoriaans zingen”.

Inhoud van de startcursus:

- vertrouwd raken met het gregoriaans
- vertrouwd raken met het notatiesysteem
- principes van uitvoering van het gregoriaans
- wegwijs in het Graduale Romanum
- de mogelijkheden van het gregoriaans binnen de huidige liturgie

Inhoud van de Gregoriaans voor gevorderden

De cursus is een voortzetting van de startcursus.
- (principes van) uitvoering van het gregoriaans
- de mogelijkheden van het gregoriaans binnen de huidige liturgie

Inhoud van de Cursus gregoriaans niveau “Kerkmusicus III”

- Ben je vertrouwd met het gregoriaans en het notatiesysteem?
- Ben je nieuwsgierig naar de uitvoeringspraktijk van het gregoriaans?
Dan kun je je inschrijven voor deze cursus.
Deze cursus is bedoeld als voorbereiding op het examen van de opleiding “Kerkmusicus III”.
Inhoud:
- (principes van) uitvoering van het gregoriaans
- de mogelijkheden van het gregoriaans binnen de huidige liturgie

Stemvorming

Stemvorming heeft terecht de laatste jaren veel aandacht. Steeds meer koorzangers (ook wel koristen genoemd), koorleiders, cantores en voorgangers hebben ontdekt dat de kwaliteit van de zang met sprongen in betrekkelijk korte tijd vooruit gaat tijdens en na het volgen van een cursus stemvorming. Niet alleen de individuele stemkwaliteit gaat vooruit, ook de koorklank verbetert snel. Bovendien ervaren de cursisten dat kennismaking met de zangtechniek het plezier in het zingen vergroot.

Er zijn 4 cursusvormen:
• Cursus stemvorming voor voorgangers
• Cursus stemvorming voor koorleiders
• Koorzangerscursus + ATV
• Cursus koorstemvorming ter plaatse in de eigen parochie

Cursus stemvorming voorgangers

Deze cursus kan worden aangeboden op locatie met een (minimum) aantal van 5 deelnemers in 5 bijeenkomsten van 2 uur. Plaats en lestijden in overleg met de cursisten en de docent.
VOOR WIE? De cursus is bestemd voor allen die regelmatig (zingend) voorgaan in de liturgie: priesters, diakens en allen die in de pastoraal werkzaam zijn (vrijwilligers en professionals).
WAARTOE? De cursus gaat primair in op de kwaliteitsverbetering van de zang van de deelnemers door middel van stemvorming en zangtechniek.
INHOUD
a. collectieve stemvorming
b. individuele zangles
c. zangtechniek
Daarnaast leert de cursist als zingende voorganger:
- zelfstandig gezangen in te studeren;
- motor te zijn voor de gemeenschapszang;
- teksten te zingen met optimale zeggingskracht en met optimaal stemgebruik.
TOELATINGSEISEN. Er zijn geen toelatingseisen.

Cursus stemvorming koorleiders

De cursus is toegankelijk voor koorleiders, omdat de overdracht van zangtechniek van dirigent naar koor – een belangrijk onderwerp binnen deze cursus – een geheel eigen lesonderwerp betreft.
VOOR WIE? De cursus is bestemd voor koorleiders van alle koorsoorten.
WAARTOE? De cursus gaat primair in op de kwaliteitsverbetering van de zang van de deelnemers middels stemvorming en zangtechniek.
INHOUD
Collectieve stemvorming, individuele zangles, zangtechniek
Daarnaast wordt in de cursus aandacht besteed aan:
- de overdracht van de zangtechniek aan een koorgroep, omgang met de kinderstem en de ouder wordende stem, inzingoefeningen en stemvorming voor een koorgroep;
- de presentatie en de effectiviteit van stemvorming aan het koor;
- de ontwikkeling van een stappenplan voor de stemtechnische opbouw van een koor;
- de integratie van stemvorming in de koorrepetitie.
TOELATINGSEISEN. Er zijn geen toelatingseisen.

Koorzangerscursus + ATV

Per cursusgroep geldt een minimumdeelname van 10 cursisten.
Ben je lid van een koor? Dan word je de mogelijkheid geboden om jezelf praktijkgericht bij te laten scholen, zodat je met nog meer voldoening zingt.
ATV staat voor ‘Algemene Theoretische Vorming’. Waarom elementaire muziekleer?
Ons muzikale geheugen steunt op drie peilers:
- een motorisch geheugen: wat ons stemapparaat ‘doet’;
- een auditief geheugen: de dirigent zingt voor en wij onthouden dat na enige herhaling;
- een visueel geheugen: het zien van het notenschrift doet ons de muziek herinneren.
Deze drie elementen vullen elkaar aan. Als één element ontbreekt, verstoort dat ons totale muzikale bevattingsvermogen erger dan menig koorzanger vermoedt! De meeste koorzangers hebben geen visueel geheugen: ze kunnen de bladmuziek niet lezen. Toch is die leemte redelijk eenvoudig op te vullen. Deze cursus bewijst je dat!
Inhoud:
- stemvorming;
- ATV: elementaire muziekleer (uitleg en gebruik van het notenschrift).

Cursus koorstemvorming ter plaatse in de eigen parochie

VOOR WIE? Koren en hun koorleiders.
WAARTOE? Kwaliteitsverbetering van de koorklank door collectieve stemvorming van alle koorzangers en de voortgang daarvan door de dirigent.
WANNEER? Deze collectieve ondersteuning kan plaatsvinden tijdens de eigen reguliere repetitie. Er zijn geen toelatingseisen.
INHOUD. Er wordt aandacht gegeven aan houding, adem, resonans, articulatie, intonatie en koorvorming afhankelijk van het aantal bijeenkomsten. In een persoonlijke instructie van de koorleider komt de voortgang van het door de zangpedagoog ingezette proces van stemvorming aan de orde. Er is geen examen aan deze cursus verbonden.
HOE? De NSGV (of de organisatie die in het bisdom het cursuspakket kerkmuziek organiseert, bijvoorbeeld de afdeling Pastorale Dienstverlening van het betreffende bisdom) fungeert als bemiddelende instantie bij deze cursus. Het brengt koren die deze vorming wensen in contact met een zangpedagoog (m/v) uit de eigen regio. De zangpedagogen zijn geselecteerd op basis van hun kennis en hun affiniteit met r.-k. kerkkoren en hun specifieke vragen en problemen. Zo zullen zij zich steeds aanpassen aan de koorsoort die zij begeleiden.
FINANCIËN. Het aantal bijeenkomsten en de financiële afwikkeling regelt het koor zelf met de docent(e). Afhankelijk van de duur van de bijeenkomsten moet men per bijeenkomst rekenen op een bedrag van € 100,00 incl. voorbereidingstijd en reiskosten van de docent. In de regel worden de kosten verdeeld onder het deelnemende koor en de parochie. Aangeraden wordt om minimaal twee bijeenkomsten te organiseren om enig effect te sorteren. Een regelmatige vorming (tweemaal per jaar) of een langere cursus van bijvoorbeeld drie of meer bijeenkomsten leveren vanzelfsprekend meer rendement op.

Organist

Organist

Cursussen voor organisten zijn er op verschillende niveaus, beginnend bij een “Oriëntatiecursus Kerkelijk Orgelspel” voor organisten die de taak van organist (gaan) vervullen en die als opstap dient voor vervolgcursussen. Vervolgcursussen (“Kerkelijk Orgelspel niveau A en B”) leiden op tot het toelatingsniveau voor de opleiding Kerkmusicus III. De opleiding KM III is het hoogste niveau dat binnen de cursuspakketten wordt aangeboden. Vervolgopleidingen boven KM III betreffen de vakopleidingen die door de conservatoria worden aangeboden.

Orgelopleiding Kerkmusicus III

Ga voor aanmelding en informatie over de opleiding naar het betreffende bisdom. (Niet alle bisdommen bieden een KM III opleiding aan!) Om toegelaten te worden moet je een toelatingsexamen afleggen. De opleiding sluit af met een erkend diploma.
De gediplomeerde kerkmusici III hebben recht op inschaling in niveau III van de salarisregeling.

Inhoud van de orgelcursussen

a. Muziektheorie: algemene muziekleer, harmonieleer, harmonische analyse (niet op het oriëntatieniveau), partituurlezen
b. Solfège: vaardigheid in het van blad zingen in diverse toonaarden, ontwikkeling van het muzikale gehoor, eenstemmig muziekdictee (melodisch en ritmisch)
c. Begeleiding van liturgische muziek
d. Improvisatie: cadensen, noot tegen noot zettingen op gegeven bas of sopraan; liedbegeleiding met gegeven sopraanmelodie; eenvoudige polyfone technieken
e. Literatuurspel in de belangrijkste stijlperiodes; uitvoeringspraktijk en registratie
f. Liturgie: onder andere gericht op het liturgisch orgelspel en liturgisch functioneren van de organist; de functie en de keuze van de diverse liturgische gezangen in de orde van dienst van de eucharistieviering en in Woord- en gebedsdiensten en de plaats en functie van de cantor in de huidige liturgie.
h. Orgelliteratuur (repertoirekennis)
i. Liturgie
j. Hymnologie
k. Gregoriaans (niet op het oriëntatieniveau)
l. Muziekgeschiedenis

Cantor

In de liturgie is de cantor (Lat.= zanger) degene die zingt, zoals de lector degene is die leest.

In vieringen waarin geen koor aanwezig  is, vervult de cantor een onmisbare functie.

Echter ook in vieringen waarin een koor functioneert kan de cantor, net als de lector, eigenlijk niet gemist worden.

De liturgische rollen van koor en cantor verrijken de viering ieder met eigen mogelijkheden.

Naast leiding geven aan de volkszang (dirigeren) zingt de cantor de antwoordpsalm, de gezongen Schriftlezing, na de eerste lezing; de Halleluja-acclamatie vóór het evangelie, eventueel de kyrie-litanie, openings- en/of slotverzen, voorbeden, etc.

Dirigent

Dirigent

Dirigenten cursussen zijn er op verschillende niveaus, beginnend bij een oriëntatiecursus voor dirigenten van alle koorsoorten die de taak van dirigent (gaan) vervullen en die als opstap dient voor vervolgcursussen. Vervolgcursussen (“dirigentencursus niveau A” of “Assistent Dirigent”) leiden op tot het toelatingsniveau voor de opleiding Kerkmusicus III. De opleiding KM III is het hoogste niveau dat binnen de cursuspakketten wordt aangeboden. Vervolgopleidingen boven KM III betreffen de vakopleidingen die door de conservatoria worden aangeboden.

Dirigentenopleiding Kerkmusicus III

Ga voor aanmelding en informatie over de opleiding naar het betreffende bisdom. (Niet alle bisdommen bieden een KM III opleiding aan!) Om toegelaten te worden moet je een toelatingsexamen afleggen. De opleiding sluit af met een erkend diploma.
De gediplomeerde kerkmusici III hebben recht op inschaling in niveau III van de salarisregeling.

Inhoud van de directiecursussen

a. Muziektheorie: algemene muziekleer, harmonische analyse (niet op het oriëntatieniveau), partituurlezen
b. Solfège: vaardigheid in het van blad zingen in diverse toonaarden, ontwikkeling van het muzikale gehoor, eenstemmig muziekdictee (melodisch en ritmisch)
c. Stemvorming: ademtechniek, houding, resonans, articulatie en expressie
d. Slagtechniek (zoals o.a. slagschema’s en arsis/thesis techniek)
e. Repetitiemethodiek en koorscholing
f. Praktijk: uitvoeringspraktijk en koorklas
g. Liturgie: onder andere de functie en de keuze van de diverse liturgische gezangen in de orde van dienst van de eucharistieviering en in Woord- en gebedsdiensten en de plaats en functie van de cantor in de huidige liturgie.
h. Koorliteratuur (repertoirekennis)
i. Liturgie
j. Hymnologie
k. Gregoriaans (niet op het oriëntatieniveau)
l. Muziekgeschiedenis

Cursussen

Algemeen
a)    Cursusaanbod
*    De vorming en toerusting wordt per bisdom georganiseerd en is gericht op iedereen die met kerkmuziek bezig is.
*    De vorming en toerusting richt zich op dirigeren, spelen en zingen in verschillende cursusvormen.
*    Het cursusaanbod is in de bisdommen verschillend qua vorm, inhoud, duur en prijs.
*    Niet alle hieronder genoemde cursussen worden in alle bisdommen georganiseerd.

b)    Opleiding voor het diploma "Kerkmusicus III"
Naast een cursusaanbod is er voor organisten en dirigenten de opleiding "Kerkmusicus III". Het gelijknamige diploma is tevens de bevoegdheidsverklaring III van de kerken zelf. Deze geeft recht op formele inschaling op Niveau III in het stelsel van honoraria.

Commissie Bevoegdheidsverklaringen

De Commissie Bevoegdheidsverklaringen toetst kandidaten op hun kennis en vaardigheden en geeft kerkelijke bevoegdheidsverklaringen af aan afgestudeerde kerkmusici.
Kerkmusici die een bevoegdheidsverklaring I, II of III willen aanvragen, kunnen dat doen bij Marion Koster bij het landelijk secretariaat. De bevoegdheidsverklaringen I en II worden afgegeven op basis van bepaalde diploma’s van muziekopleidingsinstellingen op HBO niveau. De bevoegdheidsverklaring III is het diploma “Kerkmusicus III” van de kerken zelf en wordt uitgereikt aan geslaagde kandidaten van de gelijknamige opleiding.
Kandidaten die geen diploma’s kunnen overleggen, maar wel menen aan de eisen en het niveau te voldoen van een der bevoegdheden I, II of III, kunnen zich vóór 1 juli van elk jaar melden bij Marion Koster bij het landelijk secretariaat. De Commissie Bevoegdheidsverklaringen toetst dan zelf de kandidaten op hun kennis en vaardigheden. Afhankelijk van het getoetste niveau van kennis en vaardigheden van de kandidaat kan een bevoegdheidsverklaring worden afgegeven.