B.A.G.-orgel - H. Willibrordkerk Oegstgeest ingezegend

OegstgeestDe Willibrordkerk heeft in haar bestaan maar liefst drie orgels gehad vóór de komst van het huidige. Het architectenduo Jos Cuypers en Jan Stuyt ontwierp het godshuis. Het werd voltooid in 1901.

Orgels Maarschalkerweerd en Elbertse
De kerk beschikte over een klein instrument van Michaël Maarschalkerweerd.In 1933 maakte dit orgel plaats voor een werkstuk van Elbertse & Zn. Dit laatste pneumatische instrument beschikte over één handklavier en enkele pedaalstemmen; er was een tweede manuaal voorzien maar dat werd nooit voltooid.In 1970 ruilde de parochie het instrument van Elbertse in voor een orgel van de firma Pels. De Alkmaarse bouwer vervaardigde dit instrument (opus 270) naar verluidt voor een kerk in Nigeria. Het instrument had Angelsaksische kenmerken en bezat dertien stemmen verdeeld over twee klavieren en pedaal. Pels plaatste het orgel in de kapel van het internaat “Schiefbaan-Hovius” (Huize Groenestein) in Den Haag. De ingebruikneming was op 1 juli 1951. Na sluiting van het internaat in 1970 verkocht men het orgel, zoals gezegd, aan de Willibrordkerk in Oegstgeest. Het instrument werd neergezet in het priesterkoor van de Willibrordkerk, daar waar normaal gesproken het hoofdaltaar zich bevindt. In 2021 moest dit instrument het veld ruimen nadat de parochie besloot in het priesterkoor een hoofdaltaar te plaatsen afkomstig uit het voormalig Groot Seminarie in Warmond.

Orgel B.A.G.
Voor de orgelloze kerk werd in 2022 een alternatief instrument gevonden: het B.A.G.-orgel van de voormalige gereformeerde kerk “De Hoeksteen”in Hillegom. In november 1980 brandde de oude Gereformeerde Kerk van Hillegom volledig af. Daarbij ging het orgel van A. Standaart (1927) verloren. Voor de nieuwe kerk die op de plaats van de oude verrees maakte B.A.G. Orgelmakers uit Enschede een nieuw instrument onder advies van K. Kortenoeven en J.D. Vlaanderen Oldenzeel, beiden lid van de Orgel Advies Commissie van de Gereformeerde Organisten Vereniging. Op 30 juni 1983 speelde Charles de Wolf het instrument in. In 1997 voerde Gerrit Hogendoorn van B.A.G. Orgelmakers onderhoudswerkzaamheden uit aan de koppen van de tongwerken. Begin december 2017 werd de laatste dienst gehouden in “De Hoeksteen”. Het gebouw is verkocht en in de tweede helft van mei 2022 demonteerde Adema’s Orgelbouw (Hillegom) het orgel. De opdracht voor de plaatsing in de Willibrordkerk in Oegstgeest werd verstrekt op 9 juni 2022.

Plaatsing in Oegstgeest en werkzaamheden aan het orgel

In de tweede travee van de noordbeuk van de kerk werd een betonnen plaat gestort om het orgel op te plaatsen. De werknemers van Adema’s Kerkorgelbouw namen eerst het pijpwerk en de claviatuur onder handen in de werkplaats in Hillegom. In oktober 2022 startte de opbouw van het orgel in de kerk. De afwerking van de klank begon eind november 2022 en was voltooid begin maart 2023.

Het houtwerk van de orgelkas is gereinigd. De frontpijpen zijn schoongemaakt, ontdaan van deukjes en opgewreven. In de daken van de pedaaltorens zijn stemluiken aangebracht om het frontpijpwerk goed te kunnen bereiken. De bestaande stemvloeren achter de orgelkas zijn ongeveer dubbel zo breed gemaakt om de bereikbaarheid van het interieur te verbeteren. De toetsen van de handklavieren en het pedaalklavier zijn schoongemaakt. De polstering van het ondermanuaal is geheel vervangen. Het uitgesleten perenhouten beleg van het ondermanuaal is van c–g1 vernieuwd. De manuaalkoppeling is gereviseerd.

De windmotor, windregeling en balgen zijn nagezien. De windladen zijn uitwendig schoongemaakt en het leer van de ventielen geborsteld.De verende hulzen van de sleepafdichting bleken in goede staat evenals de pulpeten. Het draadwerk in de tractuur is schoongemaakt en waar nodig zijn leermoeren vervangen. Het gehele pijpwerk is nagezien, opgevormd en gerepareerd waar nodig. De twee binnenpijpen van de Prestant (achter de pedaaltorens) zijn verhoogd herplaatst om ze beter bereikbaar te maken voor stemwerk. De twaalf kleinste pijpjes van de Quintadeen leverden een onbevredigende klank: te flets van kleur en te zacht. De opsneden zijn verlaagd en de hoeden voorzien van lange roeren.

Ten slotte is van een lagere winddruk van 66 mm waterkolom voor de manualen en de bestaande druk van 80 mm waterkolom voor het Pedaal de gehele intonatie herzien. De typische voorspraak die het pijpwerk had in de Hillegomse situatie is gebleven, maar de staande toon is meer ontspannen. De menging van de registers is daardoor verbeterd.

De Trompet van het hoofdwerk is fysiek onveranderd gebleven, wel is de klankgeving gecorrigeerd. De Fagot heeft voor C en Cis nieuwe bekers gekregen, evenals voor c0 en cis0, in totaal is de bekermensuur dus twee tot vier halve tonen wijder gemaakt. De klankgeving van de Dulciaan en Vox Humana zijn gecorrigeerd.

Klankresultaat
Het orgel ‘doet’ het visueel en klanktechnisch uitstekend in de ruimte. De klank vult de ruimte met gemak en de dispositie biedt een groot palet aan klankkleuren. Na twee jaar zonder orgel te zijn geweest, beschikt de Willibrordkerk over een volwaardig muziekinstrument voor de liturgie maar ook zeker voor daarbuiten.

Op zondag 3 september 2023 werd het orgel tijdens de eucharistieviering gezegend. Aansluitend aan de viering presenteerde de parochie het instrument aan het publiek met een feestelijke bespeling.

Cees van der Poel is adviseur namens de Katholieke Klokken- en Orgelraad (KKOR) en redacteur voor het tijdschrift Het Orgel.
Dispositie

Groot Orgel (I, C–f³)
Prestant 8’
Holpijp 8’
Octaaf 4’
Speelfluit 4’
Quint 2 2⁄3’
Octaaf 2’
Mixtuur 4–6 st.
Trompet 8’

Bovenwerk (II, C–f³)
Baarpijp 8’
Quintadeen 8’
Roerfluit 4’
Nasard 2 2⁄3’
Woudfluit 2’
Terts 1 3⁄5’
Quartaan 2 st.
Dulciaan 8’
Vox Humana 8’

Pedaal (C–f¹)
Subbas 16’
Prestant 8’
Octaaf 4’
Roerfluit 2’
Fagot 16’

Manuaalkoppeling
Pedaal + Hoofdwerk
Pedaal + Bovenwerk
Toonhoogte: a¹ = 440 hertz
Winddruk Hoofdwerk/Boven-
werk: 66 mm waterkolom
  • Hits: 19